Behoorlijk Bestuur heeft signalen ontvangen van inwoners die zonder duidelijke reden geconfronteerd werden met een fraudeonderzoek in de bijstand.

Een fraudeonderzoek mag alleen worden gestart als er gegronde signalen zijn, maar in deze gevallen bleek daar geen sprake van. De betrokkenen moesten hun volledige financiële situatie blootleggen, tot zelfs waar zij hun boodschappen kopen aan toe. Hierbij werd grote druk uitgeoefend op de uitkeringsgerechtigde en bij kritische vragen kwam geen antwoord, terwijl er geen enkel bewijs was van fraude. Uiteindelijk kregen zij gelijk, maar de stress en onzekerheid die dit veroorzaakte, hadden in onze ogen nooit mogen gebeuren.

 Wij hebben deze kwestie voorgelegd aan Frank Feeburg van de PVV, die zich ook inzet voor digitale beveiliging en controle op dergelijke processen. Zij herkenden deze problematiek en wilden deze vragen aanvullen en mede indienen.

 Samen willen wij weten:

• Gebruikt de gemeente Den Helder algoritmes of geautomatiseerde systemen om mensen te selecteren voor fraudeonderzoeken?
• Zo ja, op basis waarvan?
• Hoe vaak worden mensen zonder reden verdacht gemaakt?
• Hoe wordt voorkomen dat mensen onterecht in zo’n traject belanden?
• Als de gemeente géén algoritmes gebruikt, dan willen we precies weten hoe inwoners worden geselecteerd. De gemeente moet transparant zijn over haar werkwijze, want dit soort willekeurige controles zijn onacceptabel.
• Deze onderzoeken grijpen diep in op het leven van mensen en kunnen niet zonder duidelijke rechtvaardiging worden uitgevoerd.
• Behoorlijk Bestuur eist volledige openheid over dit beleid en zal blijven strijden voor een eerlijke en rechtvaardige behandeling van inwoners.

Het Noordhollands Dagblad heeft over onze vragen geschreven 

Hoe zetten gemeenten slimme computertechnologie in?

Den Helder, Texel en Schagen gebruiken algoritmes voor bepaalde doeleinden.

Gebruikt de gemeente Den Helder computertechnologie voor bijvoorbeeld fraudepreventie of risicoprofilering en zijn de inwoners op wie de algoritmes worden toegepast daarvan op de hoogte?

Delano Weltevreden

Dat willen Behoorlijk Bestuur en PVV van het Helderse college weten. Een algoritme is een reeks instructies die door een computer wordt gevolgd om specifieke taken uit te voeren, zoals het analyseren van gegevens om patronen te herkennen, schrijven de partijen aan het college. In een gemeentelijke context worden algoritmes volgens hen vaak ingezet voor het opsporen van bijstandsfraude, het voorspellen van zorgbehoeften of het verbeteren van de leefbaarheid in wijken.

Uit onderzoek blijkt volgens de twee fracties dat diverse Nederlandse gemeenten voorspellende systemen en algoritmes gebruiken, bijvoorbeeld om risicoprofielen van bijstandsontvangers te maken. Hoewel dit in theorie de efficiëntie kan verbeteren, zijn er in hun ogen ook ethische risico’s, zoals inbreuk op privacy of ongelijke behandeling van inwoners. Daarom is het volgens BB en PVV belangrijk dat gemeentes transparant zijn over het gebruik van algoritmes.

Kindertoeslagenschandaal
Zij verwijzen naar het kindertoeslagschandaal waarbij profileringsmethoden hebben geleid tot onrecht, discriminatie en wantrouwen jegens de overheid. In die affaire werden mensen op basis van bepaalde kenmerken geprofileerd en onterecht bestempeld als fraudeur, met desastreuze gevolgen voor gezinnen en individuen, aldus de fracties. Zij willen voorkomen dat zoiets in Den Helder gebeurt.

In het Algoritmeregister van de overheid publiceren Nederlandse overheidsorganisaties informatie over algoritmes die zij gebruiken in hun werk. Het register geeft de bezoeker van de website inzicht in hoe deze algoritmes werken. De gemeenten Den Helder en Hollands Kroon komen niet voor in het register, Texel en Schagen wel.

Documenten
Texel gebruikt een algoritme dat onder andere (persoons)gegevens en vertrouwelijke (financiële) gegevens in documenten herkent en anonimiseert, voordat deze gepubliceerd worden, bijvoorbeeld op basis van de Wet Open Overheid.

Schagen heeft een toepassing die wordt gebruikt bij het verzenden van e-mails. Het algoritme draagt er aan bij dat informatie die per e-mail wordt verzonden op de juiste wijze wordt beveiligd. Niet met te weinig beveiligingsmaatregelen, maar ook niet met te veel. Het algoritme levert hier een bijdrage aan door verzenders van een e-mail te attenderen op gevoelige informatie en aan te moedigen deze informatie vervolgens veilig te verzenden.

Na invullen op bevestigen klikken